KIỂM ĐỊNH XE NÂNG NGƯỜI
- Xe nâng người là gì?
- Xe nâng người là loại phương tiện, thiết bị cơ khí chuyên dùng để nâng hạ và di chuyển người, dụng cụ, thiết bị làm việc ở những vị trí trên cao, khó tiếp cận.
- Trên thế giới, xe nâng người còn có tên gọi là Aerial Work Platform (thiết bị nâng người làm việc trên cao), Mobile Elevating Work Platform MEWP (thiết bị nâng lên cao di động) hay Elevating Work Platform EWP (thiết bị nâng lên cao).
- Ở Việt Nam, xe nâng người còn được gọi là: xe nâng người tự hành, xe nâng tự hành, thang nâng người, thiết bị nâng người di động…
- Xe có độ an toàn cao, sử dụng dễ dàng và thuận tiện nên thường được dùng thay cho thang hoặc giàn giáo truyền thống khi làm việc trên cao.
2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của xe nâng người:
Để có thể nâng, hạ, di chuyển người và thiết bị, dụng cụ làm việc một cách an toàn, xe nâng người có cấu tạo và nguyên lý hoạt động rất chặt chẽ. Cụ thể như sau:
a. Cấu tạo:
Về cơ bản, xe nâng người gồm các bộ phận sau:
- Thân xe (base): Được làm bằng kim loại cứng và có khối đối trọng để giúp cho trọng tâm xe được ổn định, xe có thể đứng vững, không bị lật khi hoạt động.
- Khung/cần nâng hạ (lifting mechanism): Giúp nâng và hạ sàn làm việc
- Sàn làm việc (platform): Được làm từ thép hoặc hợp kim nhôm, gồm sàn chính và sàn phụ, có nhiều hình dạng, kích thước khác nhau.
- Lan can (balcony): Được làm từ thép, thiết kế chắc chắn với độ cao khoảng 1m. lắp dọc các mặt hở và phần cuối của sàn nâng để đảm bảo sự an toàn cho người và các thiết bị, dụng cụ làm việc. Lan can gồm có thanh trên (tay vịn), thanh giữa và các trụ đỡ.
- Điều khiển trên (platform control console): Được lắp ở sàn xe, có tác dụng điều khiển việc nâng, hạ và di chuyển xe.
- Điều khiển trên được kết nối với hệ thống điều khiển của xe qua giắc nối nhanh giúp việc bảo quản và sửa chữa dễ dàng hơn. Điều khiển trên gồm có các bộ phận chính như sau (các loại xe nâng khác nhau thì cấu tạo bảng điều khiển cũng sẽ khác nhau):
- Tay nắm điều khiển nâng/di chuyển/chuyển hướng (lift/drive/steer controller): Có công tắc mở nguồn nâng/di chuyển/chuyển hướng (lift/drive/stear enable trigger switch) và công tắc chuyển hướng (steering rocker switch)
- Công tắc chọn đường dốc/đường bằng (inclined drive/level drive switch)
- Công tắc chọn nâng/tắt/di chuyển (lift/of/drive – switch)
- Các công tắc chọn hình thức nâng hạ cần nâng (xe Boom Lift)
- Nút nhấn còi (horn pushbutton)
- Đồng hồ điện áp ắc quy (battery volt meter)
- Nút dừng khẩn cấp/đèn báo động (emergency stop button/operation light)
- Điều khiển dưới: Được lắp ở thân xe giúp điều khiển nâng, hạ sàn làm việc.
Hệ thống điều khiển này gồm các nút:
- Hạ/dừng/nâng (lower/neutral/reaise)
- Các công tắc chọn hình thức nâng hạ cần nâng (xe Boom Lift)
- Khóa điện tắt/trên sàn/dưới (of/platform/base key switch)
- Nút dừng khẩn cấp (emergency stop button)
- Động cơ: Cung cấp năng lượng cho xe nâng người. Có 3 loại động cơ chính:
- Động cơ điện một chiều sử dụng ắc quy
- Động cơ đốt trong sử dụng nhiên liệu là dầu diesel, gas hoặc xăng
- Động cơ hybrid kết hợp cả động cơ điện và động cơ đốt trong
- Bánh xe (wheel): Được lắp phía dưới thân xe, giúp xe có thể di chuyển dễ dàng
- Van nhả phanh (free – wheeling valve)
- Khoang thủy lực (hydrauluc tray)
- Thiết bị an toàn đường mấp mô (pothole protection device (x2)
- Van kéo hạ sàn khẩn cấp (emergency lowering)
- Nguồn chính khóa tắt nguồn (main power disconnect switch)
- Khóa tắt nguồn (electrical outlet receptacle)
- Bộ chia nhả phanh (barake release) (if equipped)
- Hộp đựng tài liệu (manual box)
b. Nguyên lý hoạt động:
Xe nâng người hoạt động ở 2 khía cạnh chính:
- Di chuyển toàn bộ xe từ vị trí này sang vị trí khác: Xe nâng người di chuyển từ nơi này sang nơi khác thông qua hệ thống bánh xe ở dưới thân.
- Vận động nâng/hạ sàn làm việc:
- Hoạt động nâng sàn làm việc: Khi nhận được tín hiệu nâng sàn, bộ phận điều khiển sẽ xử lý và truyền tín hiệu đến các cơ cấu chấp hành để đẩy dầu thuỷ lực áp suất cao vào trong xy lanh nâng giúp nâng sàn làm việc.
- Hoạt động hạ sàn làm việc: Khi nhận được tín hiệu hạ sàn, bộ phận điều khiển sẽ xử lý và truyền tín hiệu đến các cơ cấu chấp hành để mở van và dầu thuỷ lực trong xy lanh hồi về thùng nhờ lực đàn hồi của xy lanh một chiều. Khi đó, khung nâng/cần nâng sẽ được hạ xuống.
- Phân loại xe nâng người
Căn cứ vào hình dáng, đặc điểm cấu tạo có thể nhóm các loại xe nâng người thành 5 dạng chính sau:
a. Xe nâng người dạng cắt kéo:
Là kiểu xe nâng người có khung nâng hình chữ X (cắt kéo) và chỉ nâng hạ được người/vật theo phương thẳng đứng.
Công dụng: Thi công nhà xưởng, hệ thống điện, hệ thống cứu hỏa, trần vách, vệ sinh công nghiệp…
Phạm vi sử dụng: Trong nhà, gara, trung tâm thương mại, không gian nhỏ hẹp (nhà kho…), ngoài trời, nơi có địa hình bằng phẳng và không bằng phẳng, nền cát, nền đất gồ ghề (đối với xe chạy dầu diesel)
b. Xe nâng người dạng cần thẳng:
Xe nâng người dạng cần thẳng (hay còn gọi là xe nâng người dạng ống lồng) là loại xe có cần nâng thẳng gắn vào khung nâng, gồm hai hay nhiều ống thép lồng vào nhau.
Công dụng: Thi công nhà xưởng mới, dựng vách, lắp ráp kết cấu, đường ống trên cao, lắp kính, bảo trì, bảo dưỡng công trình xây dựng…
Phạm vi sử dụng: Dùng ở các vị trí xa, cần tầm với cao, khó tiếp cận, phù hợp với nhiều loại địa hình
c. Xe nâng người dạng cần gấp khúc
Là loại xe nâng người có cần gấp là 2 hay nhiều đoạn đốt cần nối tiếp và gấp lại như hình chữ Z
Công dụng: Sửa chữa, bảo dưỡng, vệ sinh công nghiệp…
Phạm vi sử dụng: Dùng trong khu vực nhà xưởng có nhiều vật cản như đường ống, ống gió, xà ngang; đằng sau máy móc, thiết bị; ngoài trời
d. Xe nâng người dạng thẳng đứng
Là loại xe nâng người có cơ cấu nâng hạ dạng trụ đứng gồm nhiều ống thép lồng vào nhau và thường được dùng để nâng hạ người, trang thiết bị theo phương thẳng đứng.
Công dụng: Sửa chữa điện, điện nhẹ, thi công phòng sạch, vệ sinh trần nhà văn phòng, nhà kho, khách sạn…
Phạm vi sử dụng: Dùng trong văn phòng, nhà xưởng và có thể di chuyển bằng thang máy
e. Xe nâng người dạng chân nhện
Xe nâng người dạng chân nhện là loại xe nâng người có cơ cấu nâng dạng ống lồng hoặc cần gấp khúc kết hợp ống lồng và chân chống kiểu như cân nhện.
Công dụng: Dùng trong cắt cây, sơn, trang trí bên ngoài
Phạm vi sử dụng: Phù hợp với công việc cần di chuyển nhiều, ngoài trời, nơi có nền đất yếu, nền đứng bậc thang, nền đá hoa cương…
- Ưu nhược điểm chung của xe nâng người:
a. Ưu điểm:
Một trong những lí do quan trọng khiến cho xe nâng người đang dần thay thế thang và dàn giáo truyền thống là do các ưu điểm như:
- An toàn và hiệu quả: Sàn làm việc chắc chắn, có thêm lan can xung quanh bảo vệ giúp con người an tâm làm việc trên cao mà không sợ ngã. Thao tác xe dễ dàng, nâng, hạ, di chuyển nhanh chóng, không mất nhiều thời gian lập dàn, bố trí thang nên giúp làm việc hiệu quả, tiết kiệm nhân công và thời gian làm việc
- Linh động, dễ dàng tiếp cận nhiều vị trí, địa hình làm việc: Hệ thống bánh xe phía dưới thân giúp xe dễ dàng di chuyển từ nơi này sang nơi khác. Khung nâng/cần nâng xe hoạt động linh hoạt, có thể xoay phải/trái dễ dàng theo nhiều hướng giúp tiếp cận nhiều vị trí làm việc khác nhau. Hơn nữa, động cơ xe nâng người khỏe nên có thể thích nghi, làm việc ở nhiều địa hình và vượt qua nhiều vật cản.
- Dễ dàng bảo dưỡng, tạo sự chuyên nghiệp: Các loại xe nâng người đều rất dễ bảo dưỡng, giúp tăng độ bền sản phẩm. Hơn nữa việc sử dụng các xe nâng người hiện đại sẽ nâng cao hình ảnh chuyên nghiệp trong mắt khách hàng, đối tác hơn việc dùng thang hay các giàn giáo truyền thống
- Tiết kiệm chi phí đầu tư, đa công dụng: Xe nâng người có tuổi thọ cao, làm được ở nhiều khu vực khác nhau, cả trong nhà và ngoài trời. Vì thế, chỉ cần thuê/mua một chiếc xe nâng người là bạn có thể làm được nhiều loại việc khác nhau.
- Thân thiện với môi trường: Khi hoạt động, các dòng xe nâng người chạy điện, thủy lực… đều không thải ra khí độc, khói, bụi nên rất thân thiện với môi trường.
b.Nhược điểm:
Nhược điểm của xe nâng người là có giá cao hơn so với các giàn giáo thông thường. Tuy nhiên, với nhiều ưu điểm nổi bật như trên, xe nâng người ngày càng được sử dụng phổ biến trong các công trình xây dựng.
- Ứng dụng của xe nâng người:
- Với đặc điểm chính là giúp nâng người và trang thiết bị lên một độ cao nhất định, xe nâng người được sử dụng trong rất nhiều trường hợp như: cắt tỉa cây xanh, sửa chữa điện, đèn đường, bảo trì và xây dựng công trình, sản xuất thiết bị hạng nặng, vận chuyển hàng hóa kho xưởng, cứu hỏa, cứu hộ khẩn cấp, sân khấu nghệ thuật, quay phim chụp ảnh.
- Cắt tỉa cây xanh: Xe nâng người giúp người chăm sóc cây có thể tiếp cận các khu vực cây cần cắt tỉa một cách dễ dàng mà không cần leo trèo, đảm bảo sự an toàn. Trong công việc này, các dòng xe nâng người gấp khúc và cần thẳng có thể dễ dàng di chuyển, xoay nhiều chiều được ưu tiên sử dụng.
- Sửa chữa điện, đèn đường: Xe nâng người thường được người thợ điện dùng để tiếp cận và sửa chữa dây điện, dây điện thoại, đèn đường, máy biến áp và các thiết bị khác, định tuyến ống dẫn, sửa chữa kết nối điện, nâng cấp thiết bị.
- Bảo trì và xây dựng công trình: Xe nâng người thường được sử dụng để làm một số công việc liên quan đến bảo trì và xây dựng tòa nhà như sửa chữa đường ống, hệ thống ống gió, bộ phận tản nhiệt và làm mát; trang trí, làm sạch, bảo dưỡng bề mặt tường bên ngoài… Loại xe được dùng nhiều nhất là xe nâng người gấp khúc và xe nâng người ống lồng.
- Sản xuất thiết bị hạng nặng: Sản xuất máy bay, tàu thuyền… cần độ cao và vị trí vận hành linh hoạt, khả năng tiếp cận không khí vượt trội, nâng được cả người và thiết bị công cụ nặng. Vì thế, xe nâng người, đặc biệt là xe nâng người gấp khúc là lựa chọn tối ưu trong trường hợp này.
- Vận chuyển hàng hóa kho xưởng: Việc sắp xếp hàng hóa trong kho xưởng luôn cần phải sử dụng các loại xe nâng người, đặc biệt là xe nâng người cắt kéo. Bởi xe nâng người có loại kích thước nhỏ, trọng lượng nhẹ, nâng hạ êm ái, đảm bảo an toàn và giúp một người cũng có thể sắp xếp kho xưởng. Sử dụng xe nâng người cũng giúp cải thiện hiệu quả công việc và giảm cường độ lao động.
- Cứu hỏa, cứu hộ khẩn cấp: Khi cần cứu hỏa, cứu hộ khẩn cấp mà không thể tiếp cận từ phía dưới đi lên, xe nâng người là phương án tối ưu để tiếp cận khu vực cần giải cứu từ trên không, phía xa.
- Sân khấu nghệ thuật, quay phim chụp ảnh: Xe nâng người thường được sử dụng để nâng những người nổi tiếng lên cao khi biểu diễn, lắp đặt ánh sáng, treo và biểu ngữ, chụp ảnh từ trên cao…
Ngoài ra, xe nâng người còn được dùng để kiểm tra an toàn, lắp đặt thiết bị trong môi trường phức tạp, trong các sự kiện thể thao, bến tàu, cảng, sân bay, thông tin liên lạc, sân vườn…
- Những lưu ý an toàn khi sử dụng xe nâng người:
- Trước khi đưa xe nâng người ra sử dụng cần phải được kiểm tra
- Cần đọc kỹ tất cả các nhãn có in trên thân máy như kích thước, chiều cao nâng, trọng lượng nâng, các cảnh báo nguy hiểm…… và nắm được sơ bộ tình trạng máy.
- Người vận hành xe nâng người cần được giao trách nhiệm theo dõi tình trạng máy và ghi vào nhật trình sử dụng
- Xe nâng người cần phải được hoạt động trên một địa hình tương đối vững trắc
- Người vận hành xe nâng người cần mặc đồ bảo hộ khi vận hành, phải có đầy đủ dây an toàn, giầy, mũ kính…
- Người vận hành xe nâng người không được dời khỏi sàn thao tác khi đang ở vị trí nâng
- Quanh không gian làm viêc của xe nâng người cần phải được cách biệt và cảnh báo với không gian bên ngoài
- Nên có người giám sát vận hành của xe nâng người để tránh sự san thiệp thiệp của người thứ 3, tránh sự va chạm với các thiết bị khác hay tránh va đập với vật cản…….
- Chỉ được dùng trong việc nâng người không dúng sai mục đích là nâng vật liệu
- Không được sử dụng thiế bị gần đường dây diện
- Phải chắc chắn trằng đã hạ thấp độ cao khi tiến hành di chuyển
- Vì sao phải kiểm định xe nâng người:
Kiểm định an toàn xe nâng người đem đến các lợi ích sau:
- Đảm bảo an toàn cho người vận hành
- Đảm bảo an toàn cho hàng hóa khi vận chuyển
- Tuân thủ các quy định hiện hành khi sử dụng các thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động
- Là bằng chứng pháp lý cho khách hàng và cho đơn vị bảo hiểm
Kiểm định xe nâng người là hoạt động đánh giá tình trạng kỹ thuật an toàn của thiết bị theo các quy chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn nhằm đảm bảo an toàn khi sử dụng thiết bị.
Xe nâng người hàng được kiểm định dưới các hình thức sau:
- Kiểm định lần đầu: Sau khi lắp đặt xe nâng người, trước khi đưa vào sử dụng
- Kiểm định định kỳ: Khi hết thời hạn kiểm định ghi trên phiếu kết quả kiểm định lần trước
- Chế độ kiểm định bất thường: xe nâng người được kiểm định sau khi có cải tạo, sửa chữa lớn hoặc khi có sự cố và đã được khắc phục xong. Khi thay đổi vị trí lắp đặt hoặc ngưng sử dụng trên 12 tháng.
- Quy định về kiểm định xe nâng người
- Theo Thông tư số 36/2019/TT-BLĐTBXH ngày 30 tháng 12 năm 2019 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội quy định thiết bị tời điện, tời nâng hàng yêu cầu bắt buộc phải kiểm định an toàn kỹ thuật. Hoạt động kiểm định an toàn bàn nâng, bàn nâng hàng áp dụng đối với tất cả tổ chức sử dụng, vận hành thiết bị.
- Quy trình kiểm định kỹ thuật đối với tời nâng do Cục An toàn lao động ban hành kèm theo Thông tư số 54/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28 tháng 12 năm 2016 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.
Các tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy trình kiểm định áp dụng
- QCVN22:2010/BGTVT, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chế tạo và kiểm tra phương tiện, thiết bị tháo dỡ
- QTKĐ18:2016/BLĐTBXH, Quy trình kiểm định kỹ thuật an toàn xe nâng người
- TCXDVN296:2004, Dàn giáo – Các yêu cầu về an toàn
- TCVN4755:1989, Cần trục, yêu cầu an toàn đối với hệ thống thủy lực
- TCVN5206:1990, Máy nâng hạ – Yêu cầu an toàn đối với đối trọng và ổn trọng
- TCVN5179:1990, Máy nâng hạ – Yêu cầu thử nghiệm thiết bị thủy lực về an toàn
Khi tiến hành việc kiểm định phải đảm bảo các điều kiện sau:
- Hồ sơ, và các tài liệu của xe nâng người phải đầy đủ.
- Các yếu tố về môi trường, thời tiết đảm bảo đủ điều kiện và không làm ảnh hưởng tới kết quả của việc kiểm định.
- Điều kiện về an toàn vệ sinh lao động để vận hành thiết bị.
9. Quy trình kiểm định xe nâng người:
Quy trình kiểm định xe nâng người được thực hiện tuần tự qua các bước cơ bản sau:
Bước 1: Kiểm tra hồ sơ kỹ thuật
• Kiểm tra hồ sơ lắp đặt
• Xem xét bản vẽ, lý lịch thiết bị
• Quy trình vận hành và giải quyết sự cố
• Nhật ký vận hành, bảo trì, sửa chữa (đối với kiểm định định kỳ, bất thường)
• Hồ sơ kiểm định lần trước
Bước 2: Kiểm tra kỹ thuật
• Kiểm tra vị trí lắp đặt
• Xem xét kỹ thuật các cơ cấu, bộ phận của thiết bị nâng (Kết cấu kim loại chịu lực, sàn công tác, lan can bảo vệ, cáp, hệ thống thủy lực, cơ cấu truyền động, đối trọng và các cơ cấu an toàn chống quá tải. Bộ phận khống chế độ nghiêng, tầm với …)
• Kết hợp các phương pháp kiểm tra không phá hủy để phát hiện các khuyết tật kim loại, mối hàn trên các bộ phận nâng hạ.
Bước 3: Thử nghiệm
Khi các bước kiểm tra trên có kết quả đạt yêu cầu.
Xe nâng người được thử nghiệm ở các chế độ sau:
• Vận hành thiết bị ở chế độ không tải, kiểm tra hoạt động của các cơ cấu truyền động, các cơ cấu an toàn, cơ cấu nâng hạ …
• Thử tải tĩnh với tải trọng thử bằng 125% SWL hoặc bằng 125% Q(sd) trong thời gian 10 phút
• Thử tải động ở mức tải bằng 110% SWL hoặc bằng 110% Q(sd)
• Thử thiết bị không chế quá tải bằng (100% + 10%) SWL kiểm tra hoạt động của hệ thống chống quá tải
• Kiểm tra hệ thống cứu hộ ở mức thử bằng 100% SWL kiểm tra tác động của hệ thống khi ngắt nguồn động lực cung cấp.
Việc thử nghiệm được coi là đạt yêu cầu khi các cơ cấu và thiết bị hoạt động đúng theo tính năng thiết kế. Kết cấu kim loại không có biến dạng bất thường nào.
Bước 4: Xử lý kết quả kiểm định
• Lập biên bản kiểm định xe nâng người. Ghi tóm tắt kết quả kiểm định vào lý lịch, dán tem kiểm định (khi đạt yêu cầu)
• Cấp giấy chứng nhận kết quả kiểm định xe nâng người.
- Thời hạn kiểm định xe nâng người
- Căn cứ vào QTKĐ: 18 – 2016/BLĐTBXH, xe nâng người có thời hạn kiểm định định kỳ 01 năm.
- Hạn kiểm định định kỳ xe nâng người có thể bị rút ngắn hơn do các quy định khác của nhà chế tạo hoặc yêu cầu đơn vị sử dụng
11. Kiểm định xe nâng người ở đâu?
Công Ty CP Kiểm Định An Toàn Thiết Bị Công Nghiệp Thành Phố là một trong những đơn vị kiểm định xe nâng người uy tín, trang thiết bị hiện đại, kiểm định chất lượng, giá cả hợp lý, thủ tục làm hồ sơ nhanh gọn, kiểm định xe nâng người trong tất cả các tỉnh thành trong nước. Hãy liên hệ với chúng tôi để được hổ trợ và tư vấn tốt nhất.
